Dưới đây là nội dung chương trình Trên Ghế 153 phát sóng ngày 5/8 trên HTV9.
Trong những ngày gần đây có ý kiến cho rằng: Nhiều người cho rằng để người dân chuyển đổi sang xe điện, trạm sạc đóng vai trò cực kỳ quan trọng.
Anh Linh nhìn nhận vấn đề này như thế nào?
Tôi cho rằng mọi người sử dụng phương tiện đều có quyền tiếp cận tới những hệ thống trạm sạc, đây là việc bình thường. Chúng ta cũng biết rằng độc quyền khó có thể tốt. Tất nhiên, mỗi hãng xe có quyền chăm sóc khách hàng của mình.
Với xăng dầu, chúng ta có thể mua từ rất nhiều đại lý khác nhau. Với điện, tôi cho rằng chủ trương phát triển một hệ thống trạm sạc cho toàn dân cũng tương tự như vậy. Đi kèm với đó là phải có những quy chuẩn chất lượng, sự an toàn và mức giá được đảm bảo.
Hiện nay, VinFast có hệ thống trạm sạc lớn nhất cả nước. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng đơn vị này đã đầu tư rất nhiều công sức và tiền bạc để làm được điều đó, nên không có lý do gì phải chia sẻ cho các hãng xe đối thủ.
Anh nghĩ sao về điều này?
Nếu nhìn ở góc độ kinh doanh, nếu VinFast có thể cung cấp dịch vụ cho một thị trường rộng lớn hơn, họ có cơ hội kinh doanh ở đó. Có lẽ, hiện VinFast chưa mạnh dạn làm điều đó bởi liên quan đến chính sách về phân phối điện, bán lại điện.
Nếu tiếp tục chỉ cung cấp trạm sạc như dịch vụ cho xe VinFast, khách hàng của họ sẽ có nhiều thuận lợi. Tuy nhiên, trong tương lai chúng ta có thể nhìn thấy việc mở ra là phương án hay. Ví dụ, Tesla gần đây đã ký rất nhiều hợp tác với các hãng ô tô lớn của châu Âu, châu Á để cung cấp hệ thống sạc siêu nhanh đang triển khai ở Mỹ. Tôi cho rằng VinFast có thể tham khảo mô hình này để tạo ra lợi thế.
Một trạm sạc xe điện VinFast tại Hà Nội. Ảnh: VinFast
Mặt khác, việc “đóng” như hiện tại chỉ là hàng rào “vô hình”. Nếu xe VinFast tiếp tục được sạc miễn phí đi kèm những ưu đãi khác, người mua xe vẫn có lợi thế hơn rất nhiều so với các thương hiệu khác. Bởi vì, hiện nay có tới hàng chục nhà cung cấp trạm sạc khác nhau nhưng mạng lưới ít, chi phí sạc đắt đỏ. Chi phí để sạc một mẫu xe phổ thông tại những trụ sạc này có thể lên đến 500.000 đồng/lần, còn xe VinFast sạc tại trụ VinFast đang được miễn phí.
Tuy nhiên, có ý kiến khác lại cho rằng VinFast có thể mở ra cho các hãng khác sạc pin nhưng sẽ lấy giá cao. Theo anh, điều này có xảy ra hay không?
Việc này sẽ giống như kinh doanh xăng dầu. Nếu xảy ra, nhà nước sẽ có vai trò quan trọng trong việc điều tiết giá bán. VinFast nói riêng và các hãng làm trạm sạc nói chung phải tuân thủ trong một khung giá, giống như khung giá xăng dầu.
Hiện nay, nhiều người đang nhầm lẫn giá xăng mà Bộ Công thương công bố và giá bán lẻ xăng dầu ở các đại lý là một. Tuy nhiên, đây là 2 phạm trù giá khác nhau. Nếu hình thành, hệ thống trạm sạc xe điện tư nhân cũng sẽ vận hành như thế. Đại lý hoàn toàn có quyền quyết định giá bán, nhưng phải nằm trong một khuôn khổ do nhà nước quy định. Khi đã thương mại hóa, tôi cho rằng không một đơn vị nào muốn đi lệch mức khung đó, bởi đơn vị nào thu hút được khách hàng mới thành công.
Trong một vài chương trình Trên Ghế trước đây, một số khách mời nhận định: Khi VinFast đã đầu tư hệ thống trạm sạc rộng khắp như hiện tại, nhà nước không cần chi tiền để xây dựng một hệ thống trạm sạc khác.
Anh nghĩ sao về vấn đề này?
Việc xây dựng trạm sạc cũng giống như đầu tư cầu đường, luôn có mô hình đầu tư hình thức công - tư phối hợp. Chúng ta không phải là người làm hoạch định vĩ mô nên không thể nói một cách chính xác. Tuy nhiên, bất kỳ một vấn đề lớn của xã hội luôn luôn có sự hợp tác giữa khối nhà nước và khối tư nhân.
Vì thế, tôi nghĩ trong tương lai, kịch bản này sẽ xảy ra, và tỷ lệ phân chia hay cách làm như thế nào cần thời gian để quyết định. Nhưng điều rõ ràng là không thể một bên đứng độc lập có thể làm hoàn hảo.
Hiện nay, chúng ta nhiều tập đoàn lớn có nguồn vốn nhà nước trong lĩnh vực năng lượng. Họ cũng rất mong muốn phát triển những hệ thống trạm sạc như là một giải pháp cung cấp năng lượng cho đời sống. Một số cái tên tôi có thể ra như Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) hay Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) đều có những lựa chọn của mình và việc làm hay không là do họ tính toán.
Petrolimex sẽ có những tính toán riêng trong việc xây dựng trạm sạc xe điện. Ảnh: Petrolimex
Anh nhắc đến Petrolimex, họ đang có mạng lưới trạm xăng phủ rộng trên toàn quốc. Nếu đầu tư thêm trụ sạc xe điện, anh có nghĩ rằng việc này tốt?
Thật ra, điều này đã và đang được thực hiện, một số trạm xăng Petrolimex đã có trụ sạc xe điện VinFast. Tuy nhiên, hiện nay xe điện ở Việt Nam phần lớn là xe VinFast nên việc này không thật sự tạo ra khác biệt. Bởi nhu cầu đối với những trạm sạc của bên thứ 3 chủ yếu đến từ xe của các thương hiệu khác.
Tôi cho rằng việc các hãng khác, các nhà cung ứng dịch vụ có quyết định tham gia thị trường phụ thuộc vào thị trường và cần tệp khách hàng đủ lớn. Ngoài VinFast, thị trường xe trong nước đang có thêm một số thương hiệu khác bán xe điện. Nếu nhiều thương hiệu lớn phân phối xe điện ở Việt Nam đạt doanh số tốt, các nhà cung ứng trạm sạc sẽ nhìn thấy cơ hội và sẽ đầu tư nhiều hơn.
Một mô hình trạm xăng kết hợp trạm sạc xe điện. Ảnh: Petrolimex
Ở chiều ngược lại, anh có nghĩ rằng thị trường phải có nhiều trạm sạc trước thì doanh số bán hàng xe điện mới bùng nổ?
Tôi không nghĩ như vậy. Tư duy “không có xe điện vì thiếu cơ sở hạ tầng”, bắt nguồn phần lớn từ thói quen sử dụng xe xăng, dầu.
Bởi vì xe xăng có thể nạp nhiên liệu ở nhiều nơi khác nhau, trong khi xe điện có đặc thù phải sạc tại trạm sạc. Điều này khiến việc có một bãi đỗ đủ rộng cho trạm sạc xe điện là vấn đề lớn. Bên cạnh đó, trạm sạc xe điện còn đi kèm các vấn đề như dịch vụ hỗ trợ, sửa chữa, bảo dưỡng,... Vì thế, vấn đề địa điểm đối với trạm sạc xe điện rất quan trọng, chúng ta không thể dồn hàng chục xe vào một địa điểm như đi đổ xăng hiện tại. Điều này có nghĩa là khi nói đến trạm sạc xe điện, chúng ta cần một hệ thống hạ tầng đi kèm trong một bức tranh lớn hơn, thay vì chỉ nói đến mỗi trạm sạc.
Vấn đề địa điểm đối với việc xây dựng trạm sạc là rất quan trọng. Ảnh: VinFast
Khi nói về việc sử dụng xe điện, tôi đồng ý rằng trạm sạc là vấn đề rất lớn. Tuy nhiên, khi nhìn vào các quốc gia phát triển sử dụng xe điện, chúng ta nhận ra xu thế rõ rệt. Trạm sạc nhanh thường lắp đặt ở các cao tốc, đường quốc lộ; trong khi ở đô thị khuyến khích sử dụng các trụ sạc nhỏ tương đương với điện dân dụng.
Điều này có phần giống như sạc pin điện thoại. Buổi sáng, quá trình di chuyển từ nhà đến nơi làm việc, xe sử dụng một ít pin. Vì thế, chúng ta sẽ chỉ sạc lại để bù phần mất đi, thay vì sạc thật nhiều pin để có thể đi thêm được 200-300km nữa. Cách sạc pin như này khác hẳn với việc đổ đầy bình mỗi khi xe hết xăng. Trong khi với xe điện, chúng ta có thể sạc bù phần pin đã đi, không cần phải chờ cạn pin mới sạc đầy.
Trong tương lai, những mẫu xe chất lượng cao sẽ tập trung vào việc đảm bảo chất lượng pin vẫn được giữ nguyên khi mỗi ngày chỉ sử dụng 20-30% pin. Về mặt công nghệ, những mẫu xe điện chất lượng tốt hiện nay có hệ thống quản lý pin cực kỳ ưu việt. Nhiều nhà sản xuất đang có xu hướng chuyển sang những giải pháp pin có thể đáp ứng nhiều lần sạc, thay vì cần một khối dung lượng quá lớn.
Bởi vì, một bộ pin nhỏ sẽ giúp khối lượng xe nhẹ hơn nhiều, qua đó giúp xe không tốn quá nhiều năng lượng để “kéo” thêm sức nặng của pin. Vì pin dù chỉ còn lại ít % xe vẫn không thay đổi khối lượng, khác với việc xăng ít đi thì xe nhẹ hơn. Điều đó khiến cho xe phải tiêu tốn thêm một lượng điện không nhỏ để vận hành tốt với một khối pin nặng. Bên cạnh đó, một cục pin quá lớn sẽ khiến thời gian sạc đầy có thể lên tới 9-10 giờ đồng hồ, quá lâu.
Ví dụ cho việc này, hầu hết các bãi đỗ xe công cộng ở Trung Quốc đều cung cấp nguồn điện dân dụng. Điều này không gây áp lực lớn lên hạ tầng điện. Người dùng xe chỉ cần sử dụng nguồn sạc này là đủ cho nhu cầu hàng ngày. Chỉ khi ra quốc lộ, xe mới cần các trạm sạc công suất cao tại các trạm dừng nghỉ.
Anh nói rằng nếu VinFast mở cửa trạm sạc, các xe thương hiệu khác sẽ đổ dồn đến đó gây quá tải. Vậy chiều ngược lại thì sao, thưa anh?
Như tôi đã nói, hiện các chủ xe VinFast đang được miễn phí sạc pin cũng như hưởng nhiều lợi ích khác từ hệ sinh thái Vingroup. Vì thế, rất khó để họ chủ động đi sạc tại một trạm khác.
Thực tế, nhiều chủ xe từng đến một trạm sạc bất kỳ nhưng đã quay đi vì đó không phải là trạm VinFast. Dù sao đi nữa, người dùng vẫn có tâm lý ‘nồi nào úp vung nấy’, họ sẽ cảm thấy an toàn hơn khi sạc ở trạm đã được kiểm định chất lượng và có sự tương thích cao.
Vậy nếu VinFast dừng ưu đãi miễn phí sạc pin, người dùng sẽ cảm thấy như thế nào?
Sự lo lắng này là đúng vì đây không phải là câu chuyện mới. Trước đây, nhiều dòng xe khi ra mắt có ưu đãi nhưng sau đó không còn nữa đã khiến cho người dùng hụt hẫng. Tôi cho rằng các hãng có quyền làm điều này.
Và VinFast cũng vậy. Hãng có quyền ưu đãi cho khách hàng để họ thấy được lợi ích khi mua xe VinFast. Nhưng tôi cho rằng người sử dụng xe cần có tư duy chi trả những chi phí đó khi chương trình ưu đãi kết thúc.
Một trạm sạc có tới 42 trụ sạc, tương ứng 84 cổng sạc tại Hà Nội. Ảnh: VinFast
Thêm một ý nữa liên quan đến hệ thống trạm sạc, tôi nhận thấy nhiều người lo lắng về chuẩn sạc. Đây là vấn đề về kỹ thuật và hoàn toàn có thể điều chỉnh. Tôi cho rằng, điều cần thiết hơn là một hệ thống thanh toán chung và một hệ thống kiểm định chất lượng chung. 2 yếu tố này sẽ chi phối sự cạnh tranh giữa các hãng cũng như sự tiện lợi của người dùng.
Thực tế hiện nay, hệ thống trạm sạc và ứng dụng di động của VinFast đã hoàn thiện. Nhưng điều này không đúng đối với các nhà cung cấp trạm sạc khác khiến các chủ xe thương hiệu khác gặp khó khăn khi đi sạc pin ở các trạm sạc bên ngoài.
Cảm ơn anh Linh vì những chia sẻ này.
Chương trình Trên Ghế được phối hợp thực hiện bởi Đài Truyền Hình TP Hồ Chí Minh & Công ty Cổ Phần VCCorp; đơn vị hợp tác thực hiện AutoPro; đơn vị khai thác thương mại AdWheel.
Chương trình được phát sóng trên HTV9 lúc 18h10 từ thứ 2 đến thứ 7 và phát lại lúc 20h00 trên đa nền tảng VCCorp.
CÙNG CHUYÊN MỤC
