Theo báo cáo của Precedence Research, quy mô thị trường tái chế pin xe điện toàn cầu có thể vượt ngưỡng 73 tỷ USD vào năm 2034, gấp hơn 15 lần so với con số 4,81 tỷ USD năm 2024.
Kết thúc vòng đời vận hành trên ô tô điện, pin không lập tức trở thành rác thải. Chúng sẽ được đánh giá lại dung lượng còn khả dụng. Nếu vẫn giữ được khoảng 70 - 80% dung lượng ban đầu, các khối pin này có thể được tái sử dụng cho những mục đích khác.
EV Pedia cho biết, pin xe điện cũ đang được tái sử dụng làm pin lưu trữ cho điện mặt trời, điện gió hoặc làm nguồn dự phòng cho nhà ở, văn phòng và cơ sở hạ tầng, tương tự bộ lưu điện UPS.
Tại Mỹ, General Motors đã cung cấp pin cũ cho Redwood Materials - một trong những công ty tái chế pin lớn nhất thế giới để phục vụ mạng lưới điện vi mô được đánh giá là lớn nhất Bắc Mỹ. Mạng lưới này hiện đang cung cấp năng lượng cho hạ tầng AI của Crusoe ở tiểu bang Nevada.
Tại châu Âu, Kia đã hợp tác với Deutsche Bahn – tập đoàn đường sắt quốc gia Đức để phát triển hệ thống lưu trữ năng lượng từ pin cũ. Dự án thử nghiệm do công ty khởi nghiệp Encore (thuộc Deutsche Bahn) triển khai đã sử dụng các gói pin của Kia Soul EV để tạo ra hệ thống lưu trữ 72 kWh điện cho khu phức hợp EUREF-Campus ở Berlin.
Với những khối pin xuống cấp hoàn toàn, chúng sẽ được tháo rã và đưa vào quy trình tái chế. Các cell pin được xử lý bằng công nghệ vật lý và hóa học để thu hồi các kim loại quý như lithium, cobalt, niken, đồng và graphite – những thành phần quan trọng cho sản xuất pin mới.
Sẽ có ba phương pháp tái chế chính gồm luyện kim nhiệt, luyện kim thủy và tái chế trực tiếp. Luyện kim nhiệt có ưu điểm đơn giản nhưng tỷ lệ thất thoát vật liệu cao. Luyện kim thủy thu hồi được lượng kim loại lớn hơn nhưng cần quy trình xử lý nước thải phức tạp. Trong khi đó, tái chế trực tiếp dù còn trong giai đoạn phát triển nhưng hứa hẹn khả năng tái tạo pin với hiệu suất cao hơn.
Từ một ngành công nghiệp còn khiêm tốn, tái chế pin xe điện đang được coi là "mỏ vàng" mới trong bối cảnh toàn cầu thúc đẩy chuyển đổi xanh. Precedence Research dự báo, quy mô thị trường có thể đạt 73,18 tỷ USD vào năm 2034, với tốc độ tăng trưởng hàng năm kép (CAGR) lên tới hơn 30%.
Theo các chuyên gia, tốc độ tiêu thụ xe điện tăng nhanh sẽ dẫn đến khối lượng pin cần xử lý sau sử dụng ngày càng lớn. Đây chính là động lực để các doanh nghiệp đẩy mạnh năng lực tái chế, phát triển công nghệ mới, cũng như mở rộng quy mô sản xuất.
Cùng với đó, yếu tố chính sách đóng vai trò thiết yếu. Nhiều quốc gia đang thúc đẩy ngành công nghiệp xe điện thông qua các ưu đãi thuế, trợ cấp người tiêu dùng, cũng như quy định nghiêm ngặt về xử lý chất thải. Mặt khác, nguồn cung kim loại quý ngày càng khan hiếm, giá khai thác cao và rủi ro môi trường lớn khiến tái chế trở thành lựa chọn chiến lược.
Một số doanh nghiệp tiên phong trong ngành có thể kể đến Redwood Materials (Mỹ) – đối tác của General Motors, Toyota, Ford và Volvo; Li-Cycle (Canada); CATL và GEM (Trung Quốc).
Trong khi thế giới đã bước vào cuộc đua tái chế pin xe điện, Việt Nam hiện mới ở giai đoạn đầu xây dựng hệ sinh thái. Hiện chưa có doanh nghiệp nào đạt quy mô đủ lớn để xử lý lượng pin điện ngày càng tăng.
Tuy vậy, định hướng chuyển đổi đang dần hình thành. Tại buổi họp báo về tình hình kinh tế - xã hội TP.HCM ngày 24/7, ông Lê Thanh Hải - Giám đốc Trung tâm Tư vấn Ứng dụng Kinh tế, Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM (HIDS) cho biết, trong đề án chuyển đổi 400.000 xe xăng sang xe điện tại TP.HCM, thành phố đã tính tới việc xây dựng trung tâm tái chế pin với công suất khoảng 3.000 tấn/năm, có thể thu hồi 90 - 95% kim loại quý.
Dù còn nhiều thách thức, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn nếu kịp thời đầu tư vào công nghệ và chính sách phù hợp. Trong bối cảnh nền kinh tế hướng tới phát triển bền vững, ngành tái chế pin xe điện có thể trở thành một trụ cột mới của công nghiệp môi trường trong nước.
TH (Tuoitrethudo)
CÙNG CHUYÊN MỤC
