Sau Selex, TMT, Honda, đến lượt VinFast, ông lớn số một mảng xe máy điện Việt Nam triển khai mô hình trạm đổi pin công cộng.
Bên cạnh sạc tại nhà, sạc ở các trạm công cộng, pin thiết kế tháo rời để linh hoạt điểm sạc, việc tiếp điện cho pin xe máy tại Việt Nam có thêm một hình thức đang thu hút đầu tư của nhiều hãng: trạm đổi pin. Đây được xem là giải pháp tối ưu cho những chủ sở hữu xe có quãng di chuyển lớn hoặc không tiện sạc tại nhà.
Chạy đua làm trạm đổi pin
Trạm đổi pin cho xe máy điện không phải là hình thức mới tại Việt Nam. VinFast từng triển khai mô hình này vào tháng 4/2020 cho các dòng Ludo, Impes và Klara S. Người mua xe kèm thuê pin có thể đổi pin tại các showroom, xưởng dịch vụ, chuỗi cửa hàng Vinmart (không còn)... với chi phí 25.000 đồng cho mỗi khối pin. Với xe Klara S có 2 pin, chi phí 50.000 đồng. Khi đó, VinFast không nói rõ số lượng trạm đổi pin là bao nhiêu.
Sau hơn hai năm triển khai, đến tháng 11/2022, hãng xe Việt ngừng dịch vụ đổi pin vì nhu cầu thấp. VinFast cho biết, số lượng người sử dụng dịch vụ đổi pin quá ít, mỗi tháng trên cả nước chỉ có khoảng vài chục lượt đổi pin.
Sau nhiều năm ngừng cho khách đổi pin, VinFast (thông qua đối tác phát triển trạm sạc V-Green) trở lại mô hình này khi doanh số xe máy điện ngày càng tăng. Đồng thời, số lượng khách kinh doanh dịch vụ muốn sạc pin nhanh để tiếp tục công việc thay vì chờ nhiều giờ cũng nhiều hơn trước.
Trong tháng 10 tới, VinFast sẽ lắp 1.000 trạm đầu tiên, đến cuối năm là 50.000 trạm. Mục tiêu trong 3 năm tới hoàn thiện hệ thống trạm đổi pin trên toàn quốc với số lượng khoảng 150.000 trạm. VinFast đặt thêm hậu tố Max sau tên sản phẩm có chức năng đổi pin. Mẫu xe đầu tiên ra mắt vào tháng 10 là Evo Max, giá 20 triệu đồng. Sau đó lần lượt là Feliz, Verox và Drift với giá lần lượt 24,9 triệu, 33,9 triệu và 39,9 triệu đồng.
Mỗi viên pin trên xe VinFast Max có dung lượng 1,5 kWh, tầm di chuyển 85 km một lần sạc đầy, chi phí đổi là 9.000 đồng (gồm sạc điện). Chi phí thuê 200.000 đồng/pin/tháng, người dùng có thể thuê một hoặc hai pin, sạc tại nhà hoặc đổi tại trạm tùy theo nhu cầu.
Ngoài các địa điểm do VinFast đầu tư xây dựng, hãng này còn kết hợp với FPT Retail (mới dừng ở hình thức biên bản ghi nhớ - MOU) bằng hình thức nhượng quyền hoặc cho thuê địa điểm để triển khai trạm đổi pin. Kết hợp với đối tác, hãng Việt có thể tận dụng các mặt bằng đắc địa ở các trục đường lớn, giúp người dùng dễ tìm kiếm.
Bên cạnh VinFast, Selex Motor, một hãng xe máy điện Việt có trụ sở tại Hà Nội, cũng đầu tư mạnh vào hệ thống trạm đổi pin. Khác VinFast vận hành mô hình trạm đổi pin ngắt quãng, Selex triển khai từ 2023 (nghiên cứu phát triển từ 2021) và duy trì cho đến nay. Con số cập nhật trạm đổi pin đến cuối tháng 8 là khoảng 100 trạm.
Hãng cho biết đến nay, có khoảng hơn 523.000 lượt đổi pin đã được thực hiện. Trong 3 năm tới, cùng với các đối tác, Selex đặt mục tiêu xây dựng khoảng 10.000 trạm đổi pin trên toàn quốc.
Một trạm đổi pin cho xe máy điện của Selex ở Hà Nội. Ảnh: Selex Motor
Cách tiếp cận thị trường của Selex là các sản phẩm hướng đến khách chạy dịch vụ, những người cần tối ưu thời gian sạc để di chuyển liên tục. Do đó, hãng coi trạm đổi pin là một trong nhiều giải pháp quan trọng để thuyết phục người dùng chuyển từ xăng sang điện, bên cạnh chi phí vận hành rẻ hơn. Nguồn tin của VnExpress cho biết, hãng này đang thúc đẩy việc hợp tác với Petrolimex để mở rộng hệ thống trạm đổi pin trên toàn quốc. Hai trạm đổi pin tại các cây xăng của Petrolimex đã đi vào hoạt động tại Hà Nội.
Hiện người dùng xe Camel 1, Camel 2 của Selex có thể đổi pin với chi phí 8.000 đồng/lần. Mỗi pin dung lượng 20 Ah, nặng khoảng 7,5 kg, tầm hoạt động 50 km. Hãng này cung cấp nhiều gói thuê pin khác nhau, tùy vào đối tượng sử dụng. Ví dụ với người dùng cá nhân, thuê 1-3 pin, số km lăn bánh 200-600 km/tháng, phí thuê pin 135.000-405.000 đồng/tháng. Nếu thuê 3 pin, không giới hạn số km lăn bánh, chi phí thuê là gần 3,2 triệu đồng/tháng.
Ông lớn số một thị trường xe máy Việt Nam - Honda - cũng bắt đầu triển khai dịch vụ đổi pin từ giữa tháng 7 nhưng quy mô còn nhỏ. Hiện chỉ có mẫu Honda CUV e: cho khách đổi pin và 18 đại lý tại Hà Nội, Đà Nẵng, TP HCM được chọn bởi hãng Nhật thực hiện mô hình này.
Honda chậm chân hơn các đối thủ trong việc triển khai xe máy điện và hệ thống trạm đổi pin. Nhưng hãng này đã chuẩn hóa công nghệ pin với tên gọi Mobile Power Pack e: (MPP), cho phép nhiều sản phẩm dùng chung pin. Đây là nền tảng quan trọng giúp Honda có thể mở rộng nhanh mạng lưới đổi pin, đưa ra thị trường nhiều sản phẩm cùng lúc và thuận tiện cho khách hàng chuyển sang xe máy điện.
Một công ty khác của thị trường xe máy là TMT cũng đánh tiếng tham gia phát triển trạm đổi pin. Hồi tháng 7, hãng này cho biết sẽ giới thiệu 5 mẫu xe máy điện ra thị trường vào cuối 2025. Đi cùng là kế hoạch đầu tư hệ thống trạm sạc, đổi pin công cộng. Tuy nhiên chưa rõ số lượng trạm, tỉnh, thành phố nào triển khai đầu tiên và khi nào đi vào hoạt động.
Trạm đổi pin của TMT sắp xây dựng có số lượng 5-72 viên pin/trạm. Hãng cũng nhắc đến vị trí đặt tại các cây xăng hiện hữu để khách hàng dễ tìm kiếm và tiện sử dụng.
Giải pháp thúc đẩy nhu cầu xe máy điện
Trong định hướng chiến lược phát triển xe máy điện, tầm nhìn đến 2030 và xa hơn là 2050, Honda xác định công nghệ MPP và trạm đổi pin đóng vai trò then chốt để mở rộng dải sản phẩm và thuyết phục người dùng chuyển sang xe máy điện. Ba ưu điểm của trạm đổi pin giúp giải quyết những trở ngại căn bản của xe máy điện bao gồm: thời gian tiếp điện nhanh, kiểm soát hiệu suất pin và gia tăng quãng đường lăn bánh.
Như ở hệ thống trạm đổi pin của Selex đang vận hành tại Việt Nam, thông qua ứng dụng (app) riêng, người dùng tháo, đổi pin sắp/cạn điện để lấy pin đầy trong vài phút. Với cách sạc thông thường tại nhà, thời gian sạc đầy pin mất khoảng 4-6 giờ tùy loại xe.
Ông Phước Nguyên, CEO của Selex Motor cho rằng, thay cho trách nhiệm của người dùng, pin đổi tại các trạm được chính hãng xe kiểm soát chất lượng để luôn duy trì hiệu suất hoạt động. Việc đổi pin nhanh và liên tục giúp người dùng tối qua hóa nhu cầu di chuyển dựa trên quãng đường lăn bánh thực tế hàng ngày.
"Thách thức ở đây là làm sao phân bổ hệ thống trạm đổi hợp lý, tiện dụng cho người dùng", ông Nguyên nói. "Phần đảm bảo chất lượng pin, bảo dưỡng, tái chế vốn đòi hỏi kỹ thuật phức tạp đã có hãng lo".
Trạm đổi pin thực tế hướng đến nhóm khách cá nhân, doanh nghiệp (sở hữu đội xe) có nhu cầu di chuyển nhiều, đặc biệt là kinh doanh dịch vụ chở người, giao nhận hàng hóa với tầm hoạt động 200-300 km/ngày trở lên. Hoặc dành cho chủ sở hữu xe không tiện sạc tại nhà, chung cư do thiếu nguồn sạc, không gian hạn chế. Trong khi với khách cá nhân di chuyển ít, thường dưới 60-70 km/ngày, sạc tại nhà vẫn là lựa chọn thích hợp hơn.
Trạm đổi pin ( mô hình mẫu) của VinFast trưng bày tại triển lãm 80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc (A80), Hà Nội, hôm 28/8. Ảnh: Lương Dũng
Mô hình trạm đổi pin đã xuất hiện ở nhiều nơi trên thế giới, ví dụ như Ấn Độ, Đài Loan, Trung Quốc, những thị trường tiêu thụ xe máy mới cao hàng đầu thế giới hàng năm. Một chuyên gia phát triển hệ thống trạm sạc xe điện tại TP HCM cho rằng, giống như những thị trường lớn trên thế giới, mô hình trạm đổi pin sẽ giúp gia tăng nhu cầu dùng xe điện ở Việt Nam. Nhưng một khía cạnh khác cũng cần được quan tâm là chuẩn pin dùng chung cho nhiều hãng.
"Nếu mỗi hãng sản xuất pin mỗi khác, chỉ người dùng hãng đó mới đổi được pin tại trạm của hãng", vị chuyên gia nói thêm. "Điều này làm giới hạn mức độ linh hoạt của việc đổi pin trên diện rộng. Nó cũng giống như củ sạc điện cho ôtô cần chuẩn sạc đồng nhất, người dùng xe các hãng khác nhau có thể sạc cùng sạc tại một trạm nào đó".
Như ở Nhật Bản vào 2019, bốn ông lớn ngành xe máy là Honda, Yamaha, Suzuki và Kawasaki bắt tay nhau phát triển pin xe điện dùng chung. Đến 2022, nhóm các hãng này hợp tác tới Tập đoàn dầu khí Nhật Bản - Ineos - để thành lập nên công ty Gachaco nhằm xây dựng, mở rộng các trạm đổi pin, triển khai dịch vụ cung cấp pin với tên gọi BaaS (Battery as a Service).
Tại Việt Nam, Selex Motor hiện là công ty hiếm hoi sản xuất pin dùng cho các hãng khác. Một số sản phẩm của Sơn Hà, DK Bike, Dibao hiện dùng pin của Selex và người dùng cũng có thể đổi pin tại các trạm do Selex vận hành.
Theo Vnexpress
vnexpress.net
Bên cạnh sạc tại nhà, sạc ở các trạm công cộng, pin thiết kế tháo rời để linh hoạt điểm sạc, việc tiếp điện cho pin xe máy tại Việt Nam có thêm một hình thức đang thu hút đầu tư của nhiều hãng: trạm đổi pin. Đây được xem là giải pháp tối ưu cho những chủ sở hữu xe có quãng di chuyển lớn hoặc không tiện sạc tại nhà.
Chạy đua làm trạm đổi pin
Trạm đổi pin cho xe máy điện không phải là hình thức mới tại Việt Nam. VinFast từng triển khai mô hình này vào tháng 4/2020 cho các dòng Ludo, Impes và Klara S. Người mua xe kèm thuê pin có thể đổi pin tại các showroom, xưởng dịch vụ, chuỗi cửa hàng Vinmart (không còn)... với chi phí 25.000 đồng cho mỗi khối pin. Với xe Klara S có 2 pin, chi phí 50.000 đồng. Khi đó, VinFast không nói rõ số lượng trạm đổi pin là bao nhiêu.
Sau hơn hai năm triển khai, đến tháng 11/2022, hãng xe Việt ngừng dịch vụ đổi pin vì nhu cầu thấp. VinFast cho biết, số lượng người sử dụng dịch vụ đổi pin quá ít, mỗi tháng trên cả nước chỉ có khoảng vài chục lượt đổi pin.
Sau nhiều năm ngừng cho khách đổi pin, VinFast (thông qua đối tác phát triển trạm sạc V-Green) trở lại mô hình này khi doanh số xe máy điện ngày càng tăng. Đồng thời, số lượng khách kinh doanh dịch vụ muốn sạc pin nhanh để tiếp tục công việc thay vì chờ nhiều giờ cũng nhiều hơn trước.
Trong tháng 10 tới, VinFast sẽ lắp 1.000 trạm đầu tiên, đến cuối năm là 50.000 trạm. Mục tiêu trong 3 năm tới hoàn thiện hệ thống trạm đổi pin trên toàn quốc với số lượng khoảng 150.000 trạm. VinFast đặt thêm hậu tố Max sau tên sản phẩm có chức năng đổi pin. Mẫu xe đầu tiên ra mắt vào tháng 10 là Evo Max, giá 20 triệu đồng. Sau đó lần lượt là Feliz, Verox và Drift với giá lần lượt 24,9 triệu, 33,9 triệu và 39,9 triệu đồng.
Mỗi viên pin trên xe VinFast Max có dung lượng 1,5 kWh, tầm di chuyển 85 km một lần sạc đầy, chi phí đổi là 9.000 đồng (gồm sạc điện). Chi phí thuê 200.000 đồng/pin/tháng, người dùng có thể thuê một hoặc hai pin, sạc tại nhà hoặc đổi tại trạm tùy theo nhu cầu.
Ngoài các địa điểm do VinFast đầu tư xây dựng, hãng này còn kết hợp với FPT Retail (mới dừng ở hình thức biên bản ghi nhớ - MOU) bằng hình thức nhượng quyền hoặc cho thuê địa điểm để triển khai trạm đổi pin. Kết hợp với đối tác, hãng Việt có thể tận dụng các mặt bằng đắc địa ở các trục đường lớn, giúp người dùng dễ tìm kiếm.
Bên cạnh VinFast, Selex Motor, một hãng xe máy điện Việt có trụ sở tại Hà Nội, cũng đầu tư mạnh vào hệ thống trạm đổi pin. Khác VinFast vận hành mô hình trạm đổi pin ngắt quãng, Selex triển khai từ 2023 (nghiên cứu phát triển từ 2021) và duy trì cho đến nay. Con số cập nhật trạm đổi pin đến cuối tháng 8 là khoảng 100 trạm.
Hãng cho biết đến nay, có khoảng hơn 523.000 lượt đổi pin đã được thực hiện. Trong 3 năm tới, cùng với các đối tác, Selex đặt mục tiêu xây dựng khoảng 10.000 trạm đổi pin trên toàn quốc.
Một trạm đổi pin cho xe máy điện của Selex ở Hà Nội. Ảnh: Selex Motor
Cách tiếp cận thị trường của Selex là các sản phẩm hướng đến khách chạy dịch vụ, những người cần tối ưu thời gian sạc để di chuyển liên tục. Do đó, hãng coi trạm đổi pin là một trong nhiều giải pháp quan trọng để thuyết phục người dùng chuyển từ xăng sang điện, bên cạnh chi phí vận hành rẻ hơn. Nguồn tin của VnExpress cho biết, hãng này đang thúc đẩy việc hợp tác với Petrolimex để mở rộng hệ thống trạm đổi pin trên toàn quốc. Hai trạm đổi pin tại các cây xăng của Petrolimex đã đi vào hoạt động tại Hà Nội.
Hiện người dùng xe Camel 1, Camel 2 của Selex có thể đổi pin với chi phí 8.000 đồng/lần. Mỗi pin dung lượng 20 Ah, nặng khoảng 7,5 kg, tầm hoạt động 50 km. Hãng này cung cấp nhiều gói thuê pin khác nhau, tùy vào đối tượng sử dụng. Ví dụ với người dùng cá nhân, thuê 1-3 pin, số km lăn bánh 200-600 km/tháng, phí thuê pin 135.000-405.000 đồng/tháng. Nếu thuê 3 pin, không giới hạn số km lăn bánh, chi phí thuê là gần 3,2 triệu đồng/tháng.
Ông lớn số một thị trường xe máy Việt Nam - Honda - cũng bắt đầu triển khai dịch vụ đổi pin từ giữa tháng 7 nhưng quy mô còn nhỏ. Hiện chỉ có mẫu Honda CUV e: cho khách đổi pin và 18 đại lý tại Hà Nội, Đà Nẵng, TP HCM được chọn bởi hãng Nhật thực hiện mô hình này.
Honda chậm chân hơn các đối thủ trong việc triển khai xe máy điện và hệ thống trạm đổi pin. Nhưng hãng này đã chuẩn hóa công nghệ pin với tên gọi Mobile Power Pack e: (MPP), cho phép nhiều sản phẩm dùng chung pin. Đây là nền tảng quan trọng giúp Honda có thể mở rộng nhanh mạng lưới đổi pin, đưa ra thị trường nhiều sản phẩm cùng lúc và thuận tiện cho khách hàng chuyển sang xe máy điện.
Một công ty khác của thị trường xe máy là TMT cũng đánh tiếng tham gia phát triển trạm đổi pin. Hồi tháng 7, hãng này cho biết sẽ giới thiệu 5 mẫu xe máy điện ra thị trường vào cuối 2025. Đi cùng là kế hoạch đầu tư hệ thống trạm sạc, đổi pin công cộng. Tuy nhiên chưa rõ số lượng trạm, tỉnh, thành phố nào triển khai đầu tiên và khi nào đi vào hoạt động.
Trạm đổi pin của TMT sắp xây dựng có số lượng 5-72 viên pin/trạm. Hãng cũng nhắc đến vị trí đặt tại các cây xăng hiện hữu để khách hàng dễ tìm kiếm và tiện sử dụng.
Giải pháp thúc đẩy nhu cầu xe máy điện
Trong định hướng chiến lược phát triển xe máy điện, tầm nhìn đến 2030 và xa hơn là 2050, Honda xác định công nghệ MPP và trạm đổi pin đóng vai trò then chốt để mở rộng dải sản phẩm và thuyết phục người dùng chuyển sang xe máy điện. Ba ưu điểm của trạm đổi pin giúp giải quyết những trở ngại căn bản của xe máy điện bao gồm: thời gian tiếp điện nhanh, kiểm soát hiệu suất pin và gia tăng quãng đường lăn bánh.
Như ở hệ thống trạm đổi pin của Selex đang vận hành tại Việt Nam, thông qua ứng dụng (app) riêng, người dùng tháo, đổi pin sắp/cạn điện để lấy pin đầy trong vài phút. Với cách sạc thông thường tại nhà, thời gian sạc đầy pin mất khoảng 4-6 giờ tùy loại xe.
Ông Phước Nguyên, CEO của Selex Motor cho rằng, thay cho trách nhiệm của người dùng, pin đổi tại các trạm được chính hãng xe kiểm soát chất lượng để luôn duy trì hiệu suất hoạt động. Việc đổi pin nhanh và liên tục giúp người dùng tối qua hóa nhu cầu di chuyển dựa trên quãng đường lăn bánh thực tế hàng ngày.
"Thách thức ở đây là làm sao phân bổ hệ thống trạm đổi hợp lý, tiện dụng cho người dùng", ông Nguyên nói. "Phần đảm bảo chất lượng pin, bảo dưỡng, tái chế vốn đòi hỏi kỹ thuật phức tạp đã có hãng lo".
Trạm đổi pin thực tế hướng đến nhóm khách cá nhân, doanh nghiệp (sở hữu đội xe) có nhu cầu di chuyển nhiều, đặc biệt là kinh doanh dịch vụ chở người, giao nhận hàng hóa với tầm hoạt động 200-300 km/ngày trở lên. Hoặc dành cho chủ sở hữu xe không tiện sạc tại nhà, chung cư do thiếu nguồn sạc, không gian hạn chế. Trong khi với khách cá nhân di chuyển ít, thường dưới 60-70 km/ngày, sạc tại nhà vẫn là lựa chọn thích hợp hơn.
Mô hình trạm đổi pin đã xuất hiện ở nhiều nơi trên thế giới, ví dụ như Ấn Độ, Đài Loan, Trung Quốc, những thị trường tiêu thụ xe máy mới cao hàng đầu thế giới hàng năm. Một chuyên gia phát triển hệ thống trạm sạc xe điện tại TP HCM cho rằng, giống như những thị trường lớn trên thế giới, mô hình trạm đổi pin sẽ giúp gia tăng nhu cầu dùng xe điện ở Việt Nam. Nhưng một khía cạnh khác cũng cần được quan tâm là chuẩn pin dùng chung cho nhiều hãng.
"Nếu mỗi hãng sản xuất pin mỗi khác, chỉ người dùng hãng đó mới đổi được pin tại trạm của hãng", vị chuyên gia nói thêm. "Điều này làm giới hạn mức độ linh hoạt của việc đổi pin trên diện rộng. Nó cũng giống như củ sạc điện cho ôtô cần chuẩn sạc đồng nhất, người dùng xe các hãng khác nhau có thể sạc cùng sạc tại một trạm nào đó".
Như ở Nhật Bản vào 2019, bốn ông lớn ngành xe máy là Honda, Yamaha, Suzuki và Kawasaki bắt tay nhau phát triển pin xe điện dùng chung. Đến 2022, nhóm các hãng này hợp tác tới Tập đoàn dầu khí Nhật Bản - Ineos - để thành lập nên công ty Gachaco nhằm xây dựng, mở rộng các trạm đổi pin, triển khai dịch vụ cung cấp pin với tên gọi BaaS (Battery as a Service).
Tại Việt Nam, Selex Motor hiện là công ty hiếm hoi sản xuất pin dùng cho các hãng khác. Một số sản phẩm của Sơn Hà, DK Bike, Dibao hiện dùng pin của Selex và người dùng cũng có thể đổi pin tại các trạm do Selex vận hành.
Theo Vnexpress
Các hãng xe máy chạy đua làm trạm đổi pin
Sau Selex, TMT, Honda, đến lượt VinFast, ông lớn số một mảng xe máy điện Việt Nam triển khai mô hình trạm đổi pin công cộng.
vnexpress.net
CÙNG CHUYÊN MỤC
